Leerachterstand?
Een verkenning
5 februari 2021, geschreven door Magda van der Wulp
Een paar weken geleden las ik in de Volkskrant een ingezonden brief van een leraar over leerachterstanden, als gevolg van de Corona-crisis. De positieve insteek in die brief spreekt me aan. Hij schrijft wat wij allemaal wèl leren gedurende deze crisis. En pleit er voor om de leerlingen centraal te stellen en het onderwijssysteem ten dienste van hun ontwikkeling te latenzijn.
Nietsvermoedend plaats ik de brief op mijn LinkedIn-account. Dan blijkt al snel dat het thema ‘onderwijsachterstand’ veel reactie en emotie oproept. Binnen een week reageren 12.121 mensen op mijn bijdrage. Zeker nu de basisscholen weer open zijn, houdt het thema leerachterstand ons bezig. Het blijkt geen eenvoudige materie. Hier een verkenning.
Nu leerlingen weer op school zijn kunnen leerkrachten beter bepalen waar elk kind staat. Ze gaan in gesprek, stellen vragen, bekijken hun werk en ‘toetsen’. Ze zien dat hun leerlingen heel verschillend hebben geprofiteerd van het onderwijs dat ze op afstand hebben aangeboden. Die verschillen zijn niets nieuws, die waren er altijd al. Niet elk kind leert immers in hetzelfde tempo en met dezelfde mogelijkheden. Er zijn grote niveauverschillen binnen elke klas. Het is goed mogelijk dat door het online onderwijs die verschillen nog groter zijn geworden.
Met dat gegeven in ons achterhoofd vinden wij de term ‘leerachterstanden’ niet passend. Het leren kan niet achterlopen. Kinderen kunnen nooit achterlopen ten opzichte van hun eigen ontwikkeling. Ze staan ergens in hun leren en ontwikkeling. Het is de professie van de leerkracht om vandaar uit met leerlingen verder te gaan: verder te leren.
Aan de andere kant is er wel reden tot zorg. Er wordt niet voor niks gesproken over grote achterstanden. De overheid zet in op noodplannen, bijles, zittenblijven. Die zorg lijkt terecht zolang wij grote waarde hechten aan normen en gemiddeldes, aan scores in een toetscultuur waarmee we vergelijken en selecteren. Doordat wij in de maatschappij die meetlat hanteren is het onderwijssysteem doel geworden in plaats van middel. Daarom voelt bijna elke leerkracht de druk om met de leerlingen te ‘presteren’.
Gelukkig zijn de vaardigheden van de leerkracht nog steeds de beste garantie tot succes! Hun leerkrachtgedrag doet er toe. Juist ook nu. Zij maken weloverwogen keuzes. Zij bepalen de prioriteiten in het onderwijsprogramma de komende tijd. Zij bespreken met leerlingen waar zij op zullen focussen, wat de volgende stap naar een nieuw leerdoel wordt. Zij differentiëren in aanpak om tot optimaal leren bij verschillende leerlingen te komen. Zij zorgen voor succeservaringen. De meeste leerkrachten hebben er vertrouwen in dat dit hen gaat lukken. En dat hebben wij ook!